Sirkadiyen ritim; dünyanın kendi ekseni etrafında yaklaşık 24 saat süren dönüşünün canlılar üzerinde oluşturduğu biyokimyasal, fizyolojik ve davranışsal değişikliklere denir. Sirkadiyen ritim, vücudumuzun dahili biyolojik saati olarak tanımlanabilir. 24 saatlik döngü içinde fiziksel, zihinsel, davranışsal değişiklikler söz konusudur.
Sirkadiyen ritmin en yaygın bilinen etkisi uyku-uyanıklık döngüsü üzerinedir.
Bunun dışında; sirkadiyen ritim vücut ısısı ve kan basıncının düzenlenmesi; kalp hızı çalışma performansı; büyüme hormonu, kortizol, nörotransmitter sekresyonu gibi çeşitli hormonların sentez ve sekresyonunda da belirleyici bir etmen olur.
Sirkadiyen ritmin bozulması besin seçimi ve enerji dengesinin etkilenmesi ile birlikte kilo yönetimi üzerinde büyük bir etkisi olmaktadir. Sirkadiyen ritm, vücudumuzdaki bir çok sistemi ve hormonu etkilediği için, bu ritmin bozulması obezite, tip 2 diyabet, kalp hastalıkları, hipertansiyon, metabolik sendrom ve kanser gibi hastalık risklerinin artmasına yol açar.
Sirkadiyen Ritmi Etkileyen Faktörler
Işık: Gün ışığı sirkadiyen ritmi düzenleyen önemli bir faktör iken; gün ışığının dışında maruz kalınan televizyon, telefon, bilgisayar gibi elektronik eşyalardan yayılan ışık ise sirkadiyen ritmin bozulmasında neden olur.
Melatonin: Uyku hormonu olarak da bilinen melatonin; sirkadiyen ritmimizi etkileyen çok önemli bir diğer etkendir. Melatoninin salınımı; saat 21.00-22.00'de başlar ve gece 02.00-03.00'e ulaştığında da en yüksek olduğu saatlerdir. Bu saatler arası uykuda olmadığınız takdirde sirkadiyen ritminiz etkilenir.
Jetlag: Uzun süreli, birkaç saat dilimi değişen yolculuklar sonucunda mevcut biyolojik saatiniz ile varış yerindeki aydınlık/karanlık döngüsü arasındaki uyuşmazlık; uykusuzluk hali, iştah değişimi ve bağırsak sağlığında bozulmaya neden olur. Zaman farkı metabolik sistemi negatif yönlü etkiler.
Vardiyalı Çalışma Saatleri: Gece tutulan nöbetler, rotasyonlu iş değişimleri durumunda kişi uykuda olması gereken zamanda uyanıktır ve bu süreç iç ritmimizin bozulmasına yol açar.
